Radioterapia wykorzystuje promieniowanie jonizujące w walce z nowotworem-dokładniej niszczy promieniowaniem komórki guza. W specjalnych urządzeniach wytwarza się promieniowanie jonizujące i napromienia określone miejsce w ciele chorego. Jest to precyzyjna i skomplikowana metoda leczenia, stosowana przez specjalistów- lekarzy radioterapeutów.
W zależności od napromienianego miejsca (głowa, szyja, klatka piersiowa,śródbrzusze, miednica mniejsza) mogą niestety wystąpić różne problemy z odżywianiem. Mimo znacznej precyzji z jaką planowana i przeprowadzane jest radioterapia oraz jej nowoczesnych technik nie da się całkowicie uniknąć uszkodzenia zdrowych tkanek w miejscu naświetlania- w tym błony śluzowej jamy ustnej, gardła, przełyku,żołądka czy jelit.
Zwykle lekarz prowadzący radioterapię zaleca choremu dość oszczędzający tryb życia, częsty odpoczynek, odpowiednią pielęgnację napromienianego miejsca.
Niestety w trakcie radioterapii może wystąpić szereg objawów wpływających na żywienie.
Radioterapia nowotworów twarzoczaszki i szyi często skutkuje takimi objawami jak:
- zmiany skóry szyi,
- suchość w jamie ustnej (z powodu obniżonego wydzielania śliny),
- trudności w połykaniu gęstej śliny, pokarmów,
- ból przy gryzieniu i połykaniu z powodu zapalenia śluzówek,
- zmiana lub utrata smaku,
- obniżony apetyt, chudniecie
Odżywianie bywa utrudnione, pacjentom zaleca się :zwiększenie ilości obojętnych płynów, popijanie w trakcie jedzenia, używanie preparatów sztucznej śliny dostępnych w aptece bez recepty, dużej ilości płynów i popijanie przy jedzeniu . Należy unikać żywności gorącej i bardzo zimnej, ostrej, kwaśnej-jest drażniąca i nasila dolegliwości. Sam jadłospis musi być wysokokaloryczny i odżywczy, by pokryć zapotrzebowanie chorego na składniki odżywcze.
U znacznej części chorych należy przygotowywać posiłki płynne, gęste, o jedwabistej teksturze, warto wspomóc się specjalistycznymi odżywkami, których jest coraz więcej na rynku. W przyszłości opiszę moim zdaniem najlepsze preparaty.
Jeżeli objawy z powodu radioterapii lub umiejscowienia guza uniemożliwiają połykanie należy rozważyć założenie gastrostomii odżywczej w celu czasowego lub długotrwałego żywienia dojelitowego pacjenta.
Radioterapia guzów jamy brzusznej i miednicy mniejszej może wywołać takie objawy jak:
- ból brzucha, wzdęcia, odbijania,
- zgaga,
- biegunka.
Biegunka jest zwykle niepokojąca i wymaga zmian w sposobie odżywiania. Szczególnie niebezpieczne są liczne stolce z domieszką śluzu i świeżej krwi. Takie objawy należy pilnie zgłosić lekarzowi.
W przypadku biegunek zaleca się pacjentowi czasowo jadłospis pozbawiony glutenu i produktów mlecznych ze znacznym ograniczeniem błonnika (dieta bezresztkowa lub ubogoresztkowa).Znacznemu ograniczeniu ulega spożywanie owoców i warzyw -tylko gotowane, najlepiej rozdrobnione i przecierane. Źródłem energii powinien być ryż, makaron, ziemniaki. Mięso i ryby powinno być gotowane. Nie ma przeciwwskazań do spożywania jaj. Źle tolerowane będą warzywa strączkowe i kapustne.Dieta powinna zawierać zdrowe tłuszcze. Należy pić wodę i herbatki. Nie wolno stosować ostrych przypraw, napojów gazowanych , soków. Dietę należy zawsze indywidualizować po konsultacji z lekarzem. W wielu przypadkach będzie konieczne zastosowanie specjalistycznych odżywek (doustna suplementacja pokarmowa)
W ciężkich przypadkach popromiennego uszkodzenia jelit konieczna może być hospitalizacja i zastosowanie żywienia pozajelitowego.
