Żywienie w przygotowaniu do leczenia onkologicznego

Nie ma jednakowych zaleceń żywieniowych dla wszystkich chorych. Rodzaj diety  lub leczenia żywieniowego zaleconego pacjentowi będzie się różnił w zależności od rodzaju nowotworu, jego stadium planowanego leczenia, chorób towarzyszących, a także wyjściowego stanu odżywienia

pacjenta.

Pamiętajmy-prawidłowe  odżywienie organizmu pacjenta daje szansę na uzyskanie najlepszych efektów leczenia!!!

Dużym problemem wśród pacjentów onkologicznych jest wystąpienie niedożywienia.

Niedożywienie jest to skutek niedoboru to brak składników odżywczych(białek, energii  czyli tłuszczów i węglowodanów, witamin, pierwiastków śladowych, jonów) .Niedożywienie jest schorzeniem ogólnoustrojowym , upośledza funkcję wielu narządów, pogarsza gojenie ran, sprzyja zakażeniom i powikłaniom leczenia. Niestety ponad połowa chorych onkologicznie ma objawy niedożywienia a  ponad 75% pacjentów cierpiących z powodu terminalnej fazy choroby nowotworowej umiera z objawami niedożywienia. 

  Niedożywiony pacjent nie ma szans w walce z nowotworem, a  brak odpowiedniej diety powoduje, że leczenie przebiega u takiego chorego znaczniej dłużej, częściej występują powikłania, a w skrajnych przypadkach powoduje nawet śmierć. 

Więcej o leczeniu niedożywienia tutaj:http://niedozywieniejestchoroba.blogspot.com/2015/11/leczenie-niedozywienia.html

Prawidłowe odżywianie to bardzo ważny element wspomagania leczenia i rekonwalescencji w chorobach nowotworowych. W wielu przypadkach może nawet uratować życie chorego. 

Jak rozpoznać niedożywienie? Niezamierzona utraty masy ciała zawsze jest niepokojąca . Za bardzo niepokojące uważamy utratę 10 % wyjściowej masy ciała w ciągu 3 miesięcy oraz brak możliwości spożywania dostatecznej ilości pokarmu. Chudnięcie zawsze zgłoś lekarzowi. Szczegóły znajdziesz w zakładce: Niedożywienie.

Przed leczeniem choroby nowotworowej, a także w trakcie leczenia pacjenta powinny zaniepokoić takie objawy jak: brak apetytu, połykania, mdłości, mdłości, torsje, wymioty,  zaburzenia smaku, biegunki, apatia i osłabienie. Właściwie przeprowadzona porada żywieniowa pozwala zareagować na te objawy i wybrać odpowiednią metodę  żywienia.

W kwestii żywienia priorytetem zawsze będzie  utrzymanie prawidłowego stanu odżywienia lub leczenie niedożywienia tak, by leczenie onkologiczne stało się możliwe.  lub by w przypadku choroby nieuleczalnej terapia paliatywna wydłużyła jego życie i poprawiła jego jakość. 

Stworzenie właściwego planu żywienia musi być poprzedzone dokładną analizą stanu chorego. Potrzebna jest do tego  rozmowa z pacjentem, jego zbadanie, interpretacja badan dodatkowych i dostępnej dokumentacji medycznej.   Pacjent może być przygotowany do leczenia onkologicznego z użyciem:

• diety naturalnej,
• doustnej suplementacji pokarmowej,
• żywienia pozajelitowego lub dojelitowego.

Część pacjentów otrzymuje zalecenia dotyczące diety naturalnej . Często pokarmy w diecie osób cierpiących na schorzenia onkologiczne są łatwostrawne, bogatobiałkowe, zawierają dobre tłuszcze, łatwo przyswajalne węglowodany, źródła witamin i minerałów, odpowiednią ilość płynów.  Jeżeli chory nie ma specjalnych wskazań do diety łatwostrawnej-nie powinien jej stosować. Jego jadłospis powinien być zbilansowany, zdrowy, pełnowartościowy-taki, jak zdrowych rówieśnikom w jego wieku .Wybierajmy pokarmy świeże, jak najmniej przetworzone. Unikajmy peklowania, wędzenia, smażenia, pokarmów zawierających szkodliwe  substancje karcinogenne i cukry proste. Jeżeli lekarz poprosi o wyłączenie pewnych produktów-słuchajmy tych zaleceń. Zdarza się,że np. niektórych owoców nie będzie można łączyć z chemioterapią.

Pacjenci niedożywieni bardzo często wymagają wzbogacenia jadłospisu . Zwykle nie dysponujemy zbyt długim czasem, chorego należy do leczenia onkologicznego przygotować w okresie do 4 tygodni. Postępowaniem z wyboru jest w takiej sytuacji dodanie do jadłospisu odżywek doustnych -1 lub dwóch porcji specjalnej żywności  przemysłowej-jest to doustna suplementacja pokarmowa. Jest kilkadziesiąt preparatów odżywczych, które może zastosować pacjent, nie należy kierować się  reklamami, ale o wybór odżywki zapytać lekarza. Kilka słów o doustnej suplementacji pokarmowej znajdziesz w kolejnych postach. Nie bójmy się poczekac kilka tygodni dłużej na leczenie, by w tym czasie odżywić chorego-da to wymierne korzyści. Miedzy innymi pacjent lepiej zniesie leczenia, będzie miał mniej powikłąń i szanse na szybszy powrót do zdrowia.

Chorzy, który nie mogą jeść w sposób naturalny powinni być leczeni żywieniowo . Nie należy się bać leczenia żywieniowego.Żywienie pozajelitowe i dojelitowe może być stosowane czasowo, a w niektórych przypadkach do końca życia (patrz zakładka leczenie żywieniowe). 

Odpowiednie żywieniowe przygotowanie chorego do leczenia zwiększa jego skuteczność!

W najbliższym czasie posty o żywieniu w trakcie radioterapii i chemioterapii.

Żywienie w zapobieganiu chorobie nowotworowej

Światowe agencje i instytuty naukowe zajmujące się rakiem od dawna  donoszą o tym, że stosując odpowiednie żywienie i tryb życia możemy znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe.

Oto podstawowe zalecenia:

1. Stosuj zbilansowany jadłospis, 
2. Dbaj o prawidłową masę ciała otyłość sprzyja wielu nowotworom
3. Systematycznie stosuj wysiłek fizyczny, dostosowany do twojego wieku i chorób.
4. Jedz codziennie od 400 do 800 g owoców i warzyw, najlepiej jak najmniej przetworzonych, bez konserwantów.
5. Unikaj słodyczy i cukru.
6. Unikaj alkoholu
7. Ograniczaj tłuste, czerwone mięsa, na rzecz drobiu, ryb i nabiału.
8. Ograniczaj solenie potraw.
9. Staraj się spożywać świeżą żywność.
10. Zwracaj uwagę na miejsce produkcji żywności, by unikać pestycydów i innych zanieczyszczeń chemicznych.
11. Mięsa gotuj, duś, piecz. Unikaj smażenia i grillowania.
12. Dbaj o spożywanie odpowiedniej ilości witamin i mikroelementów.
13. Nie pal papierosów, cygara, fajki.
14. Pij 1,5 do 2 litrów płynów-najlepiej wody

Stosuj systematycznie wysiłek fizyczny, co najmniej 3 x w tygodniu po 30 minut, ale najlepiej dążyć do codziennego wysiłku fizyczny. Jeśli chorujesz skonsultuj rodzaj wysiłku z lekarzem.

Leczenie niedożywienia

Naturalnym sposobem żywienia człowieka  jest  jedzenie naturalne. Jeśli to tylko możliwe staramy się zalecać niedożywionym pacjentom modyfikacje posiłków, tak by zwiększyć ilość przyjmowanego jedzenia. Niestety wielu chorych  ze względu na swój wiek, schorzenia,niepełnosprawność  nie jest w stanie zjeść i wchłonąć odpowiedniej ilości składników odżywczych. W takich przypadkach stosowane jest leczenie żywieniowe.

 Leczenie żywieniowe (zgodnie z definicją Standardów Polskiego Towarzystwa Żywienia Poza i Dojelitowego) to  podaż energii, białka, elektrolitów, pierwiastków śladowych  i witamin w płynach dożylnych lub w dietach przemysłowych, tym chorym, którzy nie mogą być żywieni w sposób naturalny (dietą i drogą naturalną) ze względu na charakter choroby podstawowej lub wtórne do choroby podstawowej wyniszczenie . 

Do metod leczenia żywieniowego należą:

-żywienie dojelitowe

-żywienie pozajelitowe

-doustna suplementacja pokarmowa

Doustna suplementacja pokarmowa  (DSP,ONS)-polega na stosowaniu doustnym specjalnych odżywek-diet przemysłowych.

Wbrew powszechnie panującej opinii, stosowanie odżywek nie jest proste. Jest kilkadziesiąt preparatów, które stosujemy w różnych jednostkach chorobowych.

Odżywki mają postać płynu, proszku, lub gotowych pokarmów o różnej konsystencji.

Żywienie dojelitowe to tak zwane  sztuczne żywienie drogą przewodu pokarmowego (żywienie enteralne, EN – enteral feeding). W tej metodzie leczenia preparat odżywczy (dieta przemysłowa) podawany jest zwykle z pominięciem drogi doustnej, wytworzoną sztuczną drogą (przez zgłębnik wprowadzony przez jamę nosową lub przetokę odżywczą wykonaną na żołądku, dwunastnicy, jelicie cienkim) 

Dieta przemysłowa – preparat żywieniowy stosowany w celach leczniczych w żywieniu enteralnym lub jako suplement pokarmowy w doustnej suplementacji pokarmowej. Jest wytwarzana przemysłowo, sterylnie, ma ściśle określony skład i musi być dawkowana zgodnie z zaleceniami lekarza.

Żywienie pozajelitowe

Żywienie pozajelitowe (ŻP, parenteral feeding-TPN) prowadzone jest drogą dożylną z ominięciem układu pokarmowego wtedy, gdy żywienie drogą przewodu pokarmowego jest niemożliwe, przeciwwskazane lub niewystarczające. Jest to podaż energii, białka, elektrolitów, pierwiastków śladowych i witamin w mieszaninach odżywczych drogą parenteralną, tym chorym, którzy nie mogą być żywieni w sposób naturalny ze względu na charakter choroby podstawowej lub wtórne do choroby podstawowej wyniszczenie. Pacjenci żywie pozajelitowo otrzymują mieszaninę odżywczą dożylnie.

Tekst i zdjęcia chronione są prawem autorskim.

Przyczyny niedożywienia

Jeżeli chudniesz w sposób niezamierzony  lub w ciągu  3 miesięcy schudłeś więcej niż 10% masy ciała - zgłoś się do lekarza.

Niektóre przyczyny niedożywienia to:

- choroby nowotworowe (z powodu umiejscowienia guza - np. rak przełyku czy języka utrudniający połykanie, z powodu leczenia operacyjnego, chemioterapii, radioterapii, w trakcie opieki paliatywnej),

- choroby wieku podeszłego przebiegające z osłabieniem apetytu, utrudnieniem gryzienia żucia i połykania, niepełnosprawnością, samotnością,

- schorzenia neurologiczne z zaburzeniami połykania (np. dysfagia w przebiegu zespołów otępiennych, choroby Parkinsona, po udarze mózgu) czy niepełnosprawnością,

- choroby przewodu pokarmowego (przewlekłe zapalenie trzustki, zespoły złego wchłaniania, zaawansowana choroba trzewna, nieswoiste zapalenia jelit, stany po gastrektomii),

- odleżyny i długo gojące się rany (utrata składników odżywczych),

- nadczynność tarczycy i choroby przebiegające z drżeniami, drgawkami (zwiększone zapotrzebowanie na substancje odżywcze),

- schorzenia psychiczne (np. jadłowstręt psychiczny czy depresja z osłabieniem apetytu),

- stany po zabiegach operacyjnych, szczególnie ciężkich, po reoperacjach, pobyty na oddziale intensywnej terapii, ciężkie zakażenia pooperacyjne,

- stany po resekcjach jelit w tym zespół krótkiego jelita,

- niewydolność jelit,

- dializoterapia, w tym otrzewnowa,

- choroby zakaźne (np. AIDS czy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych z dysfagią),

- ciężkie wady serca, zaawansowana niewydolność krążenia,

- niewydolność oddechowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc, nawracające zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych,

- farmakoterapia (wiele leków pogarsza apetyt i wchłanianie składników odżywczych, szczególnie niebezpieczna jest polipragmazja w wieku podeszłym),

- schorzenia jamy ustnej, gardła, pogarszające gryzienie, żucie, rozdrabnianie i połykanie pokarmów.

Więcej o niedożywieniu:

http://niedozywieniejestchoroba.blogspot.com/2015/11/zwykle-nie-zdajemy-sobie-sprawy-ze.html

Co to jest niedożywienie?

Niedożywienie jest to stan w którym ludzki organizm nie otrzymuje z pożywieniem odpowiedniej ilości składników odżywczych- niezbędnej  w zdrowiu i chorobie . 

Prowadzi  ono do niedoborów pokarmowych i niedożywienia, które negatywnie wpływa  na zdrowie psychiczne i fizyczne,

Niezamierzona utrata masy ciała  prowadzi do: osłabienia, zmęczenia, utraty sił, zaniku mięśni, osłabienia funkcji immunologicznych (zwiększa się skłonności do zakażeń, upośledza gojenie ran),niedokrwistości, osteoporozy i stanów depresyjnych. 

Niedożywiony pacjent ma za mało sił by szybko i bez powikłań odzyskać siły po zabiegu chirurgicznym, urazie, złamaniu. Skraca się czas i jakość jego życia.

Uwaga! Osoby otyłe odżywiające się nieprawidłowo mogą mieś niedobory wielu składników odżywczych. Można być otyłym i niedożywionym jednocześnie. Szybkie chudniecie  u otyłych, szczególnie w stanie ciężkiej choroby jest często przyczyną niedożywienia białkowego. 

Kiedy mogą wystąpić problemy z jedzeniem i niedożywienie?

Wiele jednostek chorobowych sprzyja niezamierzonemu chudnięciu. Szczególnie w tych sytuacjach trzeba zwrócić uwagę na odpowiednie do choroby żywienie. Bardzo często można zapobiec lub leczyć redukcję masy ciała.

Stany, w których często występuje chudnięcie to między innymi:

• głodzenie w przebiegu ciężkiej choroby
• choroba nowotworowa i jej leczenie (radioterapia,chemioterapia|)
• choroby przewodu pokarmowego (choroba wrzodowa, stany po resekcji żołądka, choroby trzustki, przewlekłe zapalenia jelit)
• choroba trzewna
• choroby neurologiczne z zaburzeniami połykania
• przewlekłe choroby płuc i układu krążenia
• stany po ciężkich zabiegach operacyjnych
• psychogenne zaburzenia odżywienia
• ubytki uzębienia i zapalenia dziąseł powodujące problemy z gryzieniem
• przewlekłe choroby nerek, dializoterapia
• AIDS

Osłabieniu apetytu sprzyja wiele leków, a także zażywanie leków w nadmiarze.

Niedożywienie jest chorobą!!!!

Zwykle nie zdajemy sobie sprawy, że przedłużające się niedostarczanie choćby jednego ze składników odżywczych  lub głodzenie powoduje niedożywienie organizmu, które ma  drastyczne konsekwencje.

Prawidłowe odżywianie w takich przypadkach może uratować życie.

Właściwe odżywienie organizmu chorego, niezależnie od jednostki chorobowej umożliwia uzyskanie dobrych efektów terapii.

Niedożywienie to skutek dłużej trwającego niedoboru pożywienia (różnego stopnia głodzenia). Brak składników odżywczych: białek, tłuszczów, węglowodanów, mikro i makroelementów wpływa negatywnie na stan wszystkich narządów i układów. Niedożywienie jest schorzeniem ogólnoustrojowym.

Niedożywienie występuje w różnych sytuacjach.

8-10% ambulatoryjnych chorych i  30% -40% chorych hospitalizowanych cierpi z powodu tej choroby.

75% pacjentów cierpiących z powodu terminalnej fazy choroby nowotworowej umiera z objawami niedożywienia.

Trzeba pamiętać,że w różnym czasie, w zależności od stopnia niedoboru pożywienia (w stosunku do zapotrzebowania metabolicznego) organizm 

 chorego „zjada” tkankę tłuszczową, mięśnie i pozostałe tkanki.  Dochodzi do zmian we wszystkich tkankach i narządach, spada odporność, wydolność fizyczna, upośledzeniu ulega gojenie ran, funkcje naprawcze. Pojawia się zmęczenie, chorzy marzną, są podatni na zakażenia, załamania, powikłania leczenia różnych chorób, w tym powikłania pooperacyjne.

Niedożywienie zawsze wymaga leczenia poprzez modyfikację jadłospisu, włączenie do diety odzywek lub zastosowanie leczenie żywieniowego.Jeżeli choroba uniemożliwia żywienie naturalne, to często należy wzmocnić organizm stosując żywność specjalistyczną - tak zwaną żywność sztuczną. Dziedzina medycyny zajmująca się między innymi żywieniem sztucznym to żywienie kliniczne.Leczenie żywieniowe  osób niedożywionych  jest możliwe w trakcie hospitalizacji, jak i podczas opieki domowej.